„Zbyt wiele żądań prowadzi do protestów, a zbyt liczne protesty przeradzają się w rewolucję.”
– Sin Chaeho, „Niebo we śnie.”
Konstytucja w art. 57 gwarantuje każdemu wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich, zaś ograniczenia może przewidywać ustawa. Ustawą konkretyzującą te uprawnienie jest ustawa Prawo o zgromadzeniach, która reguluje zasady i tryb organizowania, odbywania oraz rozwiązywania zgromadzeń.
Ustawa przewiduje kilka rodzajów zgromadzeń i w zależności od niego ustala odrębne zasady dla każdego z nich. Wyróżnia się zgromadzenia, które powodują utrudnienia w ruchu drogowym, zgromadzenia, które nie powodują utrudnień w ruchu drogowym, zgromadzenia organizowane cyklicznie oraz zgromadzenia spontaniczne.
W niniejszym wpisie przyjrzymy się zasadom organizacji zgromadzenia, które powodują utrudnienia w ruchu drogowym.
W pierwszej kolejności organizator zgromadzenia, który musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia. Istotne jest by ta informacja dotarła do tego organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia.
Po otrzymaniu zawiadomienia organy gminy niezwłocznie publikują informację o miejscu i terminie organizowanego zgromadzenia na swojej stronie BIP.
Poniżej przykładowa informacja z Gminy Dobrzyniewo Duże:
Poza publikacją w BIP organy gminy zobowiązane są niezwłocznie poinformować o tym komendanta powiatowego Policji oraz inne podmioty, jeżeli zgromadzenie ma się odbyć w pobliżu wskazanych w ustawie obiektów.
Zawiadomienie może być zgłoszone pisemnie, faxem, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Przy wpływie zawiadomienia notuje się nie tylko datę, ale także godzinę i minutę jego wniesienia. Jest to o tyle istotne, gdyż niekiedy minuty decydują o tym, które zawiadomienie było pierwsze, w przypadku, gdy zgłoszeń jest więcej niż jedno.
Zawiadomienie powinno zawierać:
1) imię i nazwisko organizatora zgromadzenia, jego numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z nim, a w przypadku gdy organizatorem zgromadzenia jest osoba prawna lub inna organizacja – jej nazwę i adres siedziby oraz imię i nazwisko osoby wnoszącej zawiadomienie w imieniu organizatora zgromadzenia, jej numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z tą osobą;
2) imię i nazwisko przewodniczącego zgromadzenia, jego numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, adres do korespondencji, adres poczty elektronicznej i numer telefonu umożliwiające kontakt z nim;
3) cel zgromadzenia, w tym wskazanie spraw publicznych, których ma dotyczyć zgromadzenie;
4) datę, godzinę i miejsce rozpoczęcia zgromadzenia, przewidywany czas trwania, przewidywaną liczbę uczestników oraz ewentualną trasę przejścia ze wskazaniem miejsca zakończenia zgromadzenia;
5) informację o środkach służących zapewnieniu pokojowego przebiegu zgromadzenia, o ile organizator zgromadzenia je zaplanował.
Do zawiadomienia należy dołączyć także:
1) pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia w przypadku jego wyznaczenia;
2) zdjęcie organizatora zgromadzenia albo przewodniczącego zgromadzenia w przypadku jego wyznaczenia.
W niektórych przypadkach (gdy planowanych jest więcej niż jedno zgromadzenie w tym samym miejscu i czasie) organ może przeprowadzić rozprawę administracyjną, jeżeli uzna, że usprawni to uzgodnienie zmiany miejsca lub czasu zgromadzeń. Na taka rozprawę organ wzywa nie później niż 120 godzin przed planowana datą zgromadzenia.
Nie zawsze jednak złożenie zawiadomienia o zgromadzeniu spowoduje, że się ono odbędzie. Ustawodawca przewidział 3 przypadki, gdy organ gminy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia, która umieszczana jest na stronie BIP (bez jej doręczania). Występuje to, gdy:
- jego cel narusza wolność pokojowego zgromadzania się, jego odbycie narusza art. 4 lub zasady organizowania zgromadzeń albo cel zgromadzenia lub jego odbycie naruszają przepisy karne;
- jego odbycie może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, w tym gdy zagrożenia tego nie udało się usunąć w przypadkach, o których mowa w art. 12 lub art. 13;
- zgromadzenie ma się odbyć w miejscu i czasie, w których odbywają się zgromadzenia organizowane cyklicznie, o których mowa w art. 26a.
Na taką decyzję przysługuje odwołanie, które należy wnieść do sądu okręgowego w terminie 24 godzin od jej publikacji na stronie BIP.
Jeżeli do zgromadzenia dojdzie, nie oznacza to, że zawsze będzie ono trwać tyle czasu na ile było przewidziane. Ustawodawca przewidział też możliwość wcześniejszego rozwiązania zgromadzenia. Wystąpi to w przypadku, gdy jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach lub narusza przepisy ustawy o zgromadzeniach albo przepisy karne. Uprawnienie do rozwiązania zgromadzenia w wyżej wskazanej sytuacji przysługuje przewodniczącemu zgromadzenia oraz przedstawicielowi gminy (gdy po wystąpieniu wskazanych sytuacji uprzedził on przewodniczącego zgromadzenia o konieczności rozwiązania zgromadzenia, a ten tego nie zrobił).
Decyzja o rozwiązaniu zgromadzenia podjęta przez przedstawiciela gminy następuje w formie ustnej decyzji, która to jest następnie doręczana w formie pisemnej organizatorowi w terminie 72 godzin od jej podjęcia. Na tą decyzję także przysługuje odwołanie, które wnosi się do sądu okręgowego w terminie 7 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia.