Bogowie są sprawiedliwi. Bez wątpienia. Jednakże ich kodeks praw w ostatecznym rachunku ustalają ludzie organizujący społeczność. Opatrzność bierze wzory z rąk ludzi.
ALDOUS HUXLEY, „Nowy wspaniały świat”
W niniejszym poście przyjrzymy się kolejnej negatywnej przesłance rozwodu jaką jest sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Rozważania należy rozpocząć od wskazania co rozumie się pod pojęciem zasad współżycia społecznego. Regulacje prawne nie definiują tego pojęcia, z tego względu przy określeniu tego pojęcia z pomocą przychodzi nam doktryna oraz orzecznictwo. Pod pojęciem zasad współżycia społecznego rozumie się normy pozaprawne odwołujące się do powszechnie uznanych wartości, takich jak normy moralne czy uznawane za słuszne normy obyczajowe.
Sąd Najwyższy w wytycznych z dnia 27 marca 1968 r. wskazał, że są to przede wszystkim sytuacje szczególne, gdzie mimo braku możliwości prawidłowego funkcjonowania małżeństwa, orzeczenie rozwodu nie dałoby się pogodzić z rażącą krzywdą, jakiej doznałby małżonek sprzeciwiający się rozwodowi lub gdy przeciw rozwodowi przemawiają poważne względy natury społeczno – wychowawczej m.in. lekceważenie instytucji małżeństwa i rodziny oraz obowiązków małżeńskich.
W przypadku rozwodu Sąd Najwyższy wskazał, że będziemy mieć do czynienia przede wszystkim z dwiema zasadami współżycia społecznego, które należy wziąć pod uwagę przy orzekaniu tj.:
- Zasada trwałości małżeństwa i ochrony rodziny, z uwzględnieniem dopuszczalności rozwodu jako środka niezbędnego do likwidacji szkodliwych społecznie, martwych, formalnie tylko istniejących związków;
- Zasada, według której obowiązki wynikające ze stosunków małżeńskich i rodzinnych nie powinny ograniczać życia osobistego w większym zakresie, niż tego wymaga dobro rodziny.
W praktyce z takimi sytuacjami możemy mieć do czynienia przykładowo w przypadku, gdy:
- jeden z małżonków jest nieuleczalnie chory, wymaga pomocy, a rozwód stanowi dla niego rażącą krzywdę,
- sprzeciwiałoby się temu dobro innych osób niż wspólnych małoletnich dzieci np. dzieci współmałżonka.
Przy orzekaniu Sąd Okręgowy bardzo dokładnie bada zebrany w sprawie materiał dowodowy i na jego podstawie określa czy orzeczeniu rozwodu nie sprzeciwiają się omawiane zasady współżycia społecznego.